Shkup, 5 dhjetor 2024 — Qendra AIRE dhe Akademia e Gjyqtarëve dhe Prokurorëve Publikë të Maqedonisë së Veriut, me mbështetjen e Qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar, organizuan një seminar për mbi 50 gjyqtarë dhe prokurorë publikë, i cili u fokusua në përmirësimin e reagimit gjyqësor ndaj femicideve. Gjatë aktivitetit, i cili u mbajt në kuadër të 16 ditëve të aktivizmit kundër dhunës me bazë gjinore, u prezantua Manuali i Gjyqësorit “Veprimi në Rastet e Femicideve”, i cili ofron udhëzime për kualifikimin ligjor të krimeve dhe rekomandime për praktikat më të mira në vlerësimin e krimeve rënduese dhe rrethanat lehtësuese.
„Hulumtimi i kryer nga Qendra AIRE dhe organizata të tjera ka treguar se gratë që janë përpjekur të largohen nga partnerët e tyre abuzues janë shpesh në rrezikun më të lartë të femicideve. Gjithashtu, hulumtimi ynë tregoi se vendi më i pasigurt për një grua është shtëpia e saj. Prandaj është jetike të sigurohet që gratë të ndjehen të mbrojtura, të mbështetura dhe që zëri i tyre të dëgjohet. Punëtoritë si kjo janë thelbësore për të kuptuar dhe shqyrtuar praktikat gjyqësore, tejkalimin e stereotipeve dhe ndërtimin e besimit në sistemin e drejtësisë”, tha Sabina Gyapo, menaxhere e programit të qendrës AIRE.
Gyapo vuri në dukje gjithashtu se monitorimi nga Qendra AIRE dhe partnerët e saj lokalë në rajon tregoi përparim në vlerësimin e rrezikut dhe masat e ndërhyrjes së hershme, të cilat çuan në një rritje të privimit të lirisë pas rasteve të dhunës në familje dhe me bazë gjinore.
„Maqedonia e Veriut ka një kornizë ligjore cilësore dhe ligje të forta në lidhje me parandalimin dhe mbrojtjen e dhunës ndaj grave dhe dhunës në familje, të cilat përshkruajnë dhe promovojnë masa mbrojtëse. Megjithatë, gjyqtarët përballen me sfida të caktuara në praktikë”, tha Irina Trajkoska Strezoski, drejtoreshë e Akademisë për gjyqtarë dhe prokurorë publikë të Maqedonisë së Veriut.
Trajkoska Strezoski sqaroi se për të parandaluar femicidin ose së paku për të reduktuar frekuencën e tij, duhet të ketë bashkëpunim të koordinuar ndërsektorial ndërmjet institucioneve kompetente dhe vlerësim korrekt të rrezikut, i cili do të përmirësojë sistemin e mbrojtjes. Ajo bëri të ditur se Akademia do të fokusojë programet e saj të ardhshme të trajnimit në adresimin e këtyre sfidave.
„Femicidi dhe dhuna e përgjithshme me bazë gjinore si çështje sistematike janë një formë diskriminimi dhe dhune e drejtuar ndaj grave. Çështja e dhunës me bazë gjinore është një problem shumë serioz që prek të gjitha shtetet anëtare të Këshillit të Evropës. Është një problem që jo gjithmonë shfaqet në sferën publike dhe prek anëtarë të ndryshëm të familjes, por gratë përbëjnë shumicën dërrmuese të viktimave”, tha Mirjana Lazarova Trajkovska, gjyqtare e Gjykatës Supreme dhe ish-gjyqtare e GJEDNJ.
Lazarova Trajkovska shpjegoi se si gjykatat ashtu edhe profesionistët juridikë duhet të përvetësojnë një qasje të ndjeshme gjinore gjatë zhvillimit të procedurave juridike dhe vendimmarrjes, dhe përveç kësaj ata duhet të avokojnë për promovimin e barazisë gjinore në vetë gjyqësorin.
„Dhuna dhe femicidet në familje dhe me bazë gjinore janë tragjedi që prekin thellësisht jo vetëm individët dhe familjet, por edhe shoqërinë në tërësi. Statistikat tregojnë qartë se numri i femicideve në Ballkanin Perëndimor është alarmant dhe shumë prej këtyre grave nuk patën mundësinë të marrin mbrojtjen e duhur në kohë. Përfundimi i dhunës ndaj grave është një nga prioritetet kryesore në Strategjinë Ndërkombëtare të Jashtme, Commonwealth dhe Zhvillim (FCDO) për Gratë dhe Vajzat. Me partnerin tonë Qendrën AIRE ne po punojmë me gjyqtarë, prokurorë dhe ekspertë ligjorë në Maqedoninë e Veriut për të diskutuar mënyrat për të përmirësuar reagimin gjyqësor ndaj femicideve”, tha Andrew Brand, shef i programeve në Ambasadën Britanike në Shkup.
Irina Trajkoska Strezoski gjithashtu shprehu mirënjohje për partnerët shumëvjeçarë të Akademisë së Gjyqtarëve dhe Prokurorëve Publikë të Maqedonisë së Veriut, përfshirë Qendrën AIRE dhe ekspertët gjyqësorë që mbajtën ligjërata në këtë ngjarje.
„Në vitet e fundit Akademia dhe Qendra AIRE kanë realizuar me sukses një sërë aktivitetesh që synojnë përmirësimin e sistemit të drejtësisë në vendin tonë, ku pjesë e tyre ishin edhe aktivitete edukative lidhur me femicidin. Është një privilegj i madh të mësosh nga profesionistë me përvojë dhe të dalluar. Ekipi i folësve që janë përzgjedhur për ngjarjen e sotme na ofron pikërisht atë përvojë. Dëshiroj të falënderoj znj. Mirjana Lazarovska Trajkovska, ish-gjyqtare e GJEDNJ dhe gjyqtare aktuale e Gjykatës Supreme, si dhe gjyqtarët Zoran Dimitrievski dhe Tatjana Dukovska nga Gjykata e Apelit në Shkup, për praninë e tyre. Jam i bindur se bashkëpunimi ynë i suksesshëm do të vazhdojë edhe në të ardhmen”, tha Trajkoska Strezoski.
Në punëtori u trajtuan edhe sfidat në klasifikimin juridik të rasteve të femicideve, politikat penale dhe roli i Konventës së Stambollit, të cilat u prezantuan nga gjyqtarët Zoran Dimitrievski dhe Tatjana Dukovska nga Gjykata e Apelit në Shkup. Është prezantuar edhe raporti “Femicida në Republikën e Maqedonisë së Veriut: Situata, korniza ligjore dhe praktika gjyqësore” e cila ofron një analizë të thellë të reagimit gjyqësor të shtetit ndaj femicideve.